Naredba razmatranja i razmišljanja o Allahovim dokazima

Mnoštvo je šerijatskih tekstova koji naređuju ljudima da razmatraju i razmišljaju o Allahovim, azze ve dželle dokazima i koji potiču ljudski um na nužnost promatranja i shvatanja Allahovog carstva.

Uzvišeni kaže:

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الْأَلْبَابِالَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
„U stvaranju nebesa i Zemlje i u izmjeni noći i dana su, zaista, znamenja za razumom obdarene, za one koje i stojeći i sjedeći i ležeći Allaha spominju i o stvaranju nebesa i Zemlje razmišljaju. ‘Gospodaru naš, Ti nisi ovo uzalud stvorio; hvaljen Ti budi i sačuvaj nas patnje u vatri!'” (Ali ‘Imran, 190-191.)

Ajeti im naređuju promatranje vidljivih dokaza koji se nalaze pred njima. Allah, ‘azze ve dželle, kaže:

أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ
Pa zašto oni ne pogledaju kamile – kako su stvorene,

وَإِلَى السَّمَاءِ كَيْفَ رُفِعَتْ
i nebo – kako je uzdignuto,

وَإِلَى الْجِبَالِ كَيْفَ نُصِبَتْ
i planine – kako su postavljene,

وَإِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ
i Zemlju – kako je prostrta?! (El-Gašije, 17-20.)

وَفِي أَنفُسِكُمْ ۚ أَفَلَا تُبْصِرُونَ
A i u vama samima – zar ne vidite? (Ez-Zarijat, 21.)

Ispravno razmišljanje će nedvojbeno čovjeka povesti istinskom vjerovanju u Allaha Uzvišenog i Njegovu Jednoću.

Zato je Allah Uzvišeni u Svojoj Knjizi Časnoj naveo jasne primjere kako bi značenja približio našim umovima, pa kaže:

وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ لَّعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ
“Mi u ovom Kur’anu navodimo ljudima svakojake primjere da bi pouku primili.” (Ez-Zumer, 27.)

Isto tako Uzvišeni Allah spominje priče o nestalim narodima kako bi uzeli pouku. Ljudima je naredio da o njima razmišljaju, pa kaže:

لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ ۗ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
“U kazivanju o njima je pouka za one koji su razumom obdareni. Kur’an nije izmišljena besjeda, on priznaje da su istinite knjige prije njega objavljene, i objašnjava sve, i putokaz je i milost naroda koji vjeruje.” (Jusuf, 111.)